زلمی خلیلزاد: برای جلوگیری از آغاز جنگ خونین دیگر، نظام باید غیرمتمرکز شود

کاویان- ۱۳ حوت
پس از سال‌ها خونریزی و جنگ قدرت اما به زیرچتراسلام، ظاهرا راه دیگر جز تغییر نظام و تقسیم قدرت میان اقوام نمانده است.
زلمی خلیلزاد که طراح مدل حکومت ریاست جمهوری متمرکز پس از سال ۲۰۰۱ دانسته می‌شود به تازگی اعتراف کرده است که برای جلوگیری از جنگ‌های خونین دیگر، باید نظام غیرمتمرکز شود.
سقوط کابل و حاکمیت طالبان حکومت را کاملا تک قومی و تک گرا ساخته و تنش‌های جدی را میان اقوام ساکن به وجود آورده است.
طالبان که درحال حاضر قدرت را به دست دارند، زنان را از بدنه حکومت و حتا جامعه حذف کرده و اقوام دیگر را نیز با جنگ و سیتزاز خود دور ساختند. کاری که این روزها به شدت تخم نفرت و کینه را میان اقوام کشور بارور ساخته و ذهنیت‌ها را علیه قوم پشتون بیشتر از هرزمان دیگر منفی ساخته است.
زلمی خلیلزاد که به نشست امنیتی پاکستان دعوت شده بود، حکومت طالبان را به شدت متمرکز خواند. او گفت طالبان درسراسر افغانستان تسلط دارند اما حکومت آن‌ها به شدت متمرکز است.
پس از تسلط طالبان برکابل و رفتار آن‌ها با اقوام دیگر، سروصدای‌های درمورد ایجاد حکومت فدرالی و حتا تجزیه افغانستان وارد گفتمان سیاسی اجتماعی شده است.
هزاره‌ها پرچم هزارستان، اوزبیک‌ها پرچم به نام ترکستان و تاجیک‌ها نیز خواستار تغییر نام افغانستان به خراسان شده و تاکید دارند که رفتار طالبان و حمایت نخبه‌های پشتون ازسیاست حذف قوم این گروه همه راه‌ها را برای زندگی باهمی بسته است و دیگر کسی حاضر نیست با این گروه دریک جامعه زندگی کند.
هرچند برخی از نخبه‌های پشتون مدعی‌اند که طالبان از قوم پشتون نمایندگی نمی‌کنند.
ذهنیت پشتون‌ها برای تسلط کامل برافغانستان و برترین خواهی به باور خیلی‌ها ریشه اصلی بحران و دوام جنگ درکشور است. این ذهنیت نگذاشته تا سیستم حکومتی همه شمول ومقتدر درافغانستان شکل گیرد.
جامعه بین المللی هم که سالهاست در بحران افغانستان دخیل بوده و هزینه‌های گزافی را پرداخته، اکنون واقعیت‌های افغانستان را درک کرده است. چندی قبل جوبایدن نیز گفت بود که افغانستان یک ملت نیست و نمی‌شود آن را از طریق حکومت تمرکز رهبری کرد.