ندا کارگر: نویسنده وخبرنگار
سرنوشت افغان ها نه در کشور خودشان که فرسنگ ها دورتر، در پایتخت یک کشور عربی به بحث گرفته میشود. قطر، کشور کوچک اما ثروتمند و آرام در خلیج فارس میزبانی گفت و گوهای “بین الافغانی” را برعهده دارد، گفت و گوهای که پس از سال ها انتظار با شرکت نماینده های طالبان، دولت افغانستان و وزیر خارجه آمریکا برگزارشد.
این گفت و گوها 19 سال و یک روز پس از حملات مرگبار یازدهم سپتامبر بر مرکز تجارت جهانی آمریکا در نیویورک برگزار میشود که گفته شد القاعده به کمک طالبان این حملات را راه اندازی کرده بود.
همین حملات مرگبار در داخل خاک آمریکا بود که پای این ابرقدرت جهانی را به افغانستان باز کرد. از آن زمان تا امروز اما خیلی چیزها عوض شده است. اسامه بن لادن رهبر القاعده از سوی آمریکا کشته شد، براساس اطلاعات استخباراتی بازی گران منطقه ای از جمله ایران و روسیه و پاکستان دست کمک به سوی طالبان دراز کردند، طالبان برخلاف اولین سال های سقوط شان قدرتمندتر شدند و دولت افغانستان به دلیل فساد گسترده و ضعف اداری به گونه چشمگیری حمایت حامیان بین المللی اش را از دست داد.
اینها و سرگرمی های تازه آمریکا در عراق و سوریه سبب شد آمریکا نسبت به مسایل افغانستان دلسرد شود و راهی برای بیرون شدن از این کشور جنگزده جستجو کند، راهی که زمینه را برای خروج آبرومندانه آمریکا از افغانستان فراهم کند. در عین حال پایان حضور نظامی آمریکا در افغانستان که منتقدان فراوان داخلی در آمریکا دارد برگ برنده ای در دست ترامپ در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا خواهد بود
بیشتر دراین مورد
نشست مقدماتی بین الافغانی در دوحه برگزار شد
شرکت کننده ها در گفت و گوهای صلح در قطر امیدوار اند دسترسی به نتایج قناعت بخش در مذاکرات “بین الافغانی” زمینه را برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان فراهم کند. در عین حال خروج سربازان آمریکایی از افغانستان یکی از خواست های اصلی طالبان پیش از شروع مذاکرات و از طرح های مهم دونالد ترامپ در چند سال گذشته بوده است.
ترامپ بارها ادامه جنگ آمریکا در افغانستان را بیهوده خوانده و گفته است آمریکا نمیتواند هزینه های سنگین مالی و انسانی را به دوش بکشد و سربازانش را برای کشته شدن به کشوری بفرستد که فرسنگ ها با آمریکا فاصله دارد. جان بولتن مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا در کتاب “اتاق حوادث” که به تازگی نوشته، گفته است “دونالد ترامپ در یک نشست امنیتی در حضور مقامات ارشد آمریکایی اعلام کرد که سیاست ما در افغانستان با شکست روبرو شده، ما همه چیز را از دست دادیم و این برای ما یک شکست کامل است.”
بسیاری از منتقدان برگزاری گفت و گوهای صلح در قطر به این باور اند که برگزاری این مذاکرات تنها به آمریکا کمک میکند جنگ فرسایشی نوزده ساله اش در افغانستان را به پایان برساند و سربازانش را به کشورشان بازگرداند. ولی آیا برگزاری این گفت و گوها برای مردم افغانستان هم دستاوردی خواهد داشت؟ بدون شک در نوزده سال گذشته مردم افغانستان از قربانیان اصلی جنگ و بازی های سیاسی رهبران جهان بوده اند. در جنگ میان قدرت های جهان با گروه های تروریستی ده ها هزار افغان کشته و زخمی شدند و میلیون ها تن دیگر هم مجبور شدند کشورشان را ترک گویند.
نگرانی های اصلی چیست؟
هرچند مردم در افغانستان بی صبرانه منتظر نتایج مثبت نشست قطر اند، اما منتقدان این برنامه، انتظار چندانی از این مذاکرات را ندارند. به نظر میرسد گفت و گوهای قطر بیشتر میان نماینده های طالبان و آمریکا برگزار میشود و دولت افغانستان هم نقش نمایشی در این گفت و گوها خواهد داشت. یکی از نگرانی های اصلی این است که دولت افغانستان به دلیل سیاست های ناکارآمد در برابر طالبان، هم در میدان های جنگ و هم در بخش های سیاسی، از موضع ضعیف تر وارد گفت و گوهای صلح با طالبان شده است.. رهایی هزاران جنگجوی طالب در آستانه برگزاری مذاکرات صلح از سوی دولت افغانستان هم امتیازدهی مهم سیاسی برای طالبان به شمار میاید. طالبان در چند سال اخیر به کمک حامیان خارجی شان قوی تر شدند و در کنار حملات گسترده به اهداف نظامی و غیرنظامی در ولایات دور و نزدیک توانستند چندین حمله مرگبار را در پایتخت کشور نیز راه اندازی کنند، حملاتی که به گونه آشکار توانایی های اطلاعاتی و نظامی مقامات دولت افغانستان را زیر سوال برد. در چنین وضعیتی بعید به نظر میرسد نماینده های طالبان در این گفت و گوها به خواست های دولت افغانستان توجه چندانی نشان دهند..
حالا در میان چهره های دولتی و سیاسی که در ترکیب هئیت رسمی از سوی افغانستان در گفتگوهای قطر شرکت میکنند هیچ یک از بازمانده های قربانیان حملات طالبان دیده نمیشود که این خود موثر بودن این روند را زیر سوال میبرد. ده ها هزار خانواده ای که در سال های گذشته عزیزان شان را از دست دادند حالا در انتظار عدالت اند، عدالتی که گمان میرود زیر سایه گفتگوهای صلح با عاملان این کشتارها به باد فراموشی سپرده شده است. طالبان در دو دهه گذشته همواره بر مواضع تندروانه اسلامی شان تاکید کرده اند و این خود یکی دیگر از نگرانی های اصلی در باره حضور احتمالی طالبان در قدرت است. بسیاری ها نگران اند حضور طالبان در نظام و احتمال ایجاد یک حکومت اسلامی به سبک طالبان به دستاوردهای دو دهه اخیر در بخش های مختلف از جمله آزادی های مدنی، آزادی بیان، حقوق بشر، حقوق زنان، حقوق اقلیت های مذهبی و قومی و بسیاری دیگر از آزادی های شهروندی صدمه جبران ناپذیری وارد کند. در عین حال آنچه به باور منتقدان این گفتگوها، امیدواری ها به دسترسی به نتایج قناعت بخش در پایان این گفتگوها را کمرنگ میسازد حضور بسیاری از چهره های تندرو طالبان در گفتگوهای صلح است که همواره بر رویکار آمدن “امارت اسلامی طالبان” در افغانستان تاکید کرده و به نظر نمیرسد به این زودی ها دست از افکار تندروانه اسلامی شان بردارند. از سوی دیگر بیشتر نماینده های دولت افغانستان در این گفتگوها مقام های ارشد دولتی اند و چهره های کارفهم غیردولتی که بتوانند به معنای واقعی از حقوق مدنی شهروندان افغانستان دفاع کنند کمتر در این تیم حضور دارند. در عین حال حتی توافق طالبان با دولت افغانستان و آمریکا نیز به معنای پایان قطعی جنگ در افغانستان نیست، زیرا در کنار طالبان چندین گروه تندرو دیگر از جمله جنجگویان شبکه حقانی و تروریستان داعش در چند سال گذشته در افغانستان فعال بوده و حملات بزرگ تروریستی را در بخش های مختلف این کشور راه اندازی کرده اند.
