نذیر رها
مذاکرات به اصطلاح بین الافغانی در دوحه ی قطر میان دولت افغانستان و طالبان در حالی در جریان است، که همه شواهد گواه بر فاصله ی بزرگ میان دیدگاه دو طرف میباشد. از بدو طرح مسئله ی مذاکرات صلح تا کنون طرف طالبان هیچ انعطافی از خود در رابطه نشان نداده است و همچنان بر موضع فکری و جنگی خود تاکید دارد. در یک مصاحبه با رسانه های غربی، سخنگوی طالبان به صراحت از توانمندی این گروه در تسخیر افغانستان به شیوه ی جنگ، در صورت عدم رسیدن به توافق دلخواه شان در مذاکرات دوحه سخن گفته است. این موضعگیری گویای درکی ست که طالبان خود را در موضع برتر می بینند. چه چیز طالبان را در موضع برتر نشان میدهد؟
جنرال اسدالله درانی رئیس پیشین سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان در یک مصاحبه با تلویزیون ایران انترنشنل، ناگفته های زیادی را در این رابطه مطرح میکند.
سخنان اسدالله درانی به عنوان کسی که سالها در دستگاهی انجام وظیفه کرده است که اشراف اطلاعاتی کافی بر وضع و جریان های سیاسی منطقه دارد، نگاه به مسئله ی صلح در افغانستان را با تردید های زیادی همراه میسازد. او به عنوان یک پاکستانی ملی گرا، در واقع سخنگوی سیاست پاکستان است و نمیتوان گفته هایش را به حیث نظریات یک کارشناس صرف، تلقی کرد.
درانی گفت: شانس زیادی برای رسیدن به صلح نیست و در جای دیگر علاوه میکند؛ یا مذاکرات روی میز به یک معامله میانجامد، یا طالبان بر طرف مقابل چیره میشود. بدون شک سرسختی طالبان در موضعگیری های شان در ارتباط مستقیم با دیدگاه پاکستان به این بازی خون آلود قرار دارد. بعد از حمله ی یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ پاکستان به شدت از موضع حمایتی خود از طالبان عقب نشست، چون هم جو جهانی به نحوی علیه طالبان به عنوان خانه ی امن القاعده و دیگر گروه های تروریستی، شکل گرفته بود و هم ایالات متحده ی امریکا به عنوان شریک سیاسی پاکستان در قضایای منطقه ای به شدت خشمگین بود. این روحیه گویی در طی حدوداً دو دهه تلطیف شده است و توافق امریکا با طالبان از فراز های چرخش سیاست ایالات متحده نسبت به طالبان میباشد. در این میان طبیعی ست که پاکستان با در دست داشتن منابع سیاستگذاری طالبان، با داشتن حمایت های ضمنی امریکا در این مسیر، با اطمینان بیشتری از جلو کشیدن این نیرو در جنگ جاری افغانستان دفاع کند. براساس گفته های جنرال درانی ناتو از ده سال به این سو سالانه حدود ۵۰۰ ملیون دالر برای طالبان پرداخت کرده است.
لینک های مرتبط
طالبان : اگر گفت و گوهای صلح نتیجه ندهد، گام بعدی تسخیر نظامی است
گزارش محرمانه ناتو: طالبان به توافقات صلح پابند نخواهند ماند
چرا ناتو از گفت و گو های صلح افغانستان نگران است؟
جنرال درانی با اشاره به توان طالبان در امر تسخیر افغانستان فضای حمایت از طالبان را در وضع کنونی به شدت مساعد می بیند و از موضع قدرت در رابطه سخن میگوید. درانی با گفتن: ( گفت و گوی بین الافغانی یک گفت و گوی طولانی و بسیار دشوار است) نشان میدهد که بر پیچیدگی های مسایل درونی افغانستان واقف است و این ضعف را در واقع یک فرصت برای پاکستان تلقی میکند. او باور دارد که برای طالبان دموکراسی به زور و اسلحه تعریف شده است و وقتی آنها تصور کنند برنده هستند، فقط حکم خود را شان دنبال میکنند. انعکاس این موضع را بر تاکید پیوسته ی طالبان بر تغییر قانون اساسی، برقراری حکومت دینی نوع طالبانی و انحلال تمام فیصله های دولت افغانستان در جریان بیست سال گذشته، میتوان به خوبی دید. مسئله ی قابل توجه در سخنان درانی پذیرش واقعیت سخت ازبکها، تاجکها و هزاره های افغانستان است. با اینکه طالبان در دوره ی تسلط شان بر بیشتر خاک افغانستان، به هیچ عنوان برای تبارهای غیر پشتون حقی را قایل نبودند و در جاهای حتی اقدام به پاکسازی قومی کردند، اما در دو سال گذشته در گردهمایی های متعددی با نماینده های این اقوام سر یک میز نشسته و برای گفت و گو با این نیروها، روی مسایل داخلی افغانستان از خود آمادگی نشان دادند. هم طالبان تاکید دارند و هم جنرال درانی در صحبت هایش مشخص گفت که بدون حضور و مشارکت اقوام تاجک، ازبک و هزاره امکان ایجاد دولت نیست، اما هم در ادبیات جنرال درانی و هم در رفتار طالبان مشخص است که منظور شان برخوداری همه از حق برابر در افغانستان هم نیست.
آنها در واقع صلح را یک ناگزیری برای بقیه اقوام میدانند که کلیدش به دست طالبان و پاکستان است و این عناصر رتبه بندی قدرت را در افغانستان به لحاظ قومی مشخص میسازند. شاید معنای این چرخش این باشد که اعلام آمادگی برای گفت و گو کردند. همچنان که جنرال درانی صریح میگوید، از نظر پاکستان نیروی طالبان نیروی مقاومت افغانستان در برابر تجاوز خارجی بوده است و اکنون این نیرو دارد به پیروزی میرسد. پس این نیروی پیروز اگر هم با بقیه توافق کند، جایگاه پیروزی و حق تعیین خطوط اصلی بازی در افغانستان را برای خود محفوظ میداند. پاکستانی ها معیار سهم بندی قدرت را میدان خشونت میدانند و به همین علت عقب کشیدن طالب از شیوه های خشونت را نوعی حماقت در میدان سیاست می پندارند و اصرار بر تداوم خشونت با تضعیف آخرین توان نیروهای مقابل دارند. به همین دلیل است که درانی میگوید: گفت و گو ها پیش خواهد رفت اما وضعیت روی زمین تعیین کننده خواهد بود.
در این میان باور جنرال درانی نسبت به جایگاه اشرف غنی بسیار قابل توجه است. او اشرف غنی را یک مانع برای صلح میداند. بی باوری نسبت به تکنوکرات های که در دو دهه ی اخیر از غرب به افغانستان سرازیر شده اند در میان طالبان بسیار شایع است. در واقع این تکنوکرات ها را افراد مدعی بی حق تلقی میکنند. به نظر میرسد لجاجت های اشرف غنی برای سهیم شدن در بازی پیش رو خیلی به ذوق پاکستانی ها خوش نخورده است و خیلی راحت او را نادیده گرفته اند. درانی درین مصاحبه با وضاحت گفت: فکر کنم اگر اشرف غنی با آخرین پرواز از افغانستان خارج نشود، سرش را به باد میدهد. حالا همه او را عروسک خیمه شب بازی امریکا میدانند.
به نظر میرسد که توجه به قسمت سخت افزاری بازی جاری، از نظر پاکستانی ها اساس معادله را تشکیل میدهد.
